Het regent. Dus we hebben geen of slechts sporadisch en gebrekkig, toegang tot internet.
De kachel slaat aan. Het is een gat in de vloer met een uitgang in de kamer en, aan de andere kant van de muur, in de hal waar de slaapkamers en badkamer op uitkomen. Een ouderwetse gaskachel onder de grond. Omdat het huis gebouwd lijkt op het hele jaar zomer, is het slecht geisoleerd. Of komt dat door de tijd waarin het is gebouwd? Misschien is het een bouwstijl typisch voor dit gebied? We hebben dus niet alleen voor de ramen gordijnen opgehangen, maar ook voor de deuren die naar de tuin leiden, en in de doorgang naar het halletje bij de voordeur. Het scheelt een paar graden.

Tjerk draagt nog steeds alleen maar korte broeken en heeft vandaag een t-shirt met lange mouwen en zelfs sokken aan. Hidde fietst al een paar maanden, zo lijkt het, met z'n handschoentjes aan naar school. We hebben prima regenkleding. Ook dragen we tegenwoordig oranje reflecterende vestjes over onze jassen, zeker nu het weer slechter wordt, en het zowel 's ochtends als aan het eind van de dag, donkerder is. Maar vooral omdat we er af en toe weer aan herinnerd worden dat de automobilisten hier zo weinig aan fietsers gewend zijn. Dat betekent dat ze soms vergeten te kijken of er behalve andere auto's, ook fietsers zijn waar ze rekening mee moeten houden, dat ze langs ons heen kijken. En dat ze soms de meest bizarre inhaalmanoeuvres maken - vlak voor een stopkruising of stoplicht, bijvoorbeeld, waarbij ze ons snijden. Of zonder aarzelen terwijl er tegenliggers zijn en er dus feitelijk te weinig ruimte is. Ja, automobilisten, ik ben fietser die bij het naderen van een kruising of op een rotonde midden op de weg fietst, om ervoor te zorgen dat mijn kinderen en ik voldoende ruimte houden.
Een helm draag ik nog steeds niet, ondanks de reacties van andere volwassenen. Hidde zou iets met 'dorky' zeggen - en dat vind ik nog steeds van mensen die met hun helm op in supermarkt of boekwinkel tussen de schappen lopen, het ziet er toch enigszins lachwekkend uit. Maar meer dan dat ik weiger om voor dorky te worden uitgemaakt, geeft het fietsen, zonder helm, in t-shirt en met de zon in mijn gezicht of op mijn rug, me een ultiem gevoel van vrijheid.

schaatsen - van 1891 tot 2010

man oh man, ik kon wel janken toen ik de filmpjes van de 10 km van Sven en Gerard zag - ik word emotioneel bij grote, belangrijke schaatswedstrijden, wellicht omdat het in mijn bloed zit. Afgelopen week kreeg ik van mijn moeder, die trouw krantenknipsels stuurt, een kopie van een artikel over mijn overgrootvader: Klaas Hanje, de heit van âlde pake Kees, mijn opa.

Klaas Hanje was een zeer goed schaatser, hij heeft in dat ene jaar waarover het artikel gaat, veel en grote prijzen gewonnen, zowel geld als medailles*. De broers Neal en Kevin Marshall, Canadezen die tot een paar jaar geleden op wereldnivo schaatsten, zijn eveneens familie via mijn moeder; hun moeder is ook een Afke Hanje en een nicht van de mijne.

Nee, ik wil geen uitslagen horen vanuit Nederland want ik wil de wedstrijden nog zien zonder van te voren te weten wie gewonnen heeft. Maar internet is onverbiddelijk: de krantenkoppen op mijn google-homepage spraken over de verkeerde wissel van Sven en hoe hem dat het goud kostte. Ik was verbaasd: Sven een verkeerde wissel?

Heb de video's hierover opgezocht en zag als eerste die van Gerard, die de rest van de wedstrijd na zijn vergissing, heeft gehuild. Wat moet hij zich niet alleen misselijk van ellende, maar ook eenzaam hebben gevoeld. En dan natuurlijk de begrijpelijke woede en frustratie van Sven, nadat hij hoorde van zijn diskwalificatie en de oorzaak ervan.

Kunnen deze twee mannen samen verder?

Hoe dan ook: wat mij betreft gaat de platina plak voor sportiviteit en 'wow, wat ben je een groots mens' naar Sven, vanwege zijn uitspraak dat hij, als schaatser, de verantwoordelijkheid heeft voor wat hij in de wedstrijd doet; hij is degene op de baan die de uiteindelijke beslissing neemt.

Ik hoop dat de mensen in de voetbalwereld dit ter harte nemen! Ik heb het altijd al belachelijk gevonden hoe gemakkelijk een coach van een sportteam ontslagen lijkt te worden omdat de sporters geen doelpunten maken; zij zijn degenen die de bal, of die nou rond is of ovaal, over de lijn moeten krijgen.

We hebben geen televisie hier, wat erg prettig is omdat we via internet toch wel de programma's kunnen zien die we willen. Maar als ik deze wedstrijd live had gezien, had ik zeker op de bank zitten huilen.

Hieronder (delen uit) artikelen over mijn schaatsende familieleden.

*het hele artikel over Klaas Hanje is te lezen op www.frieslandzoalshetwas.nl/afbeeldingen/Winter(sport)/koartebaan.pdf

Schetsen uit het Noorden.

auteur: Pim Mulier

bron: W. Mulier, Wintersport. De Erven Loosjes, Haarlem [1893]

Pas is de winter in het land of de ‘Leeuwarder’ staat van onderen tot boven vol met hardrijderijen. Hardrijderijen op de korte baan zijn in Friesland een noodzakelijkheid. Panem et circenses! Al zijn de socialistische woelingen nog zoo ernstig, is er ijs, dan houden die berichten op en de hardrijderijen is het eenige waarover men hoort spreken. Hoe kan het ook anders? Welke prachtige wedstrijden, (die eene historische vermaardheid hebben weten te veroveren), gaf niet de Leeuwarder ijsclub? Om slechts te spreken van de groote hardrijderij van vrouwen op 1 en 2 Februari 1805 gehouden. De eereprijs was een Gouden oorijzer.

Ook Wybe de Vries, Hesseling, Entjes, Zijlstra, Veninga, Van der Schaaff, Visser, Hanje, Dekker en Arie van den Berg zijn eerste klasse hardrijders.

Naar mijn opinie (die ik gaarne voor beter geef), zijn in de laatste 40 jaren de volgende rijders in rangorde de snelste geweest. Eerst Hulbe v. Dijk, toen M. Castelein, daarna Okke v. d. Berg. Later Pieter Bruinsma, daarna Wybe de Vries.

En nog steeds blijft het een open vraag of Wybe niet harder zou gereden hebben dan Klaas Hanje, als ze even oud zouden geweest zijn. Hanje, met z'n lichtrood haar en kranige figuur is een krachtige athletengestalte. K. Hanje en B. Dekker, (die Hanje in een 200 meter wedstrijd te Amsterdam overwon) zijn nu m. i. de hardste rijders. Het zou mij niet verwonderen als Hanje, evenals v.d. Berg, nog lange jaren prijzen zal winnen. Hij heeft een zeldzaam vasten streek.

Zoo'n ‘hurdrideri’ te Leeuwarden is iets, dat men moet meegemaakt hebben, om het Friesche volk te kunnen beoordeelen. Een dubbele baan is afgeschut, aan de uiteinden een paar kleine kleedhokjes. De politieagenten jagen de honden en de jongens van de baan en de touwen zijn weldra door een dichte, 3 dubbele rij van toeschouwers bezet. De trommelslager der schutterij geeft het sein ‘klaarmaken’, een paar helpers halen de kleeren der 2 eerste rijders van het eene einde der baan en deponeeren ze aan het uiteinde. Dan komt het afgaan. De 2 rijders, meestal in grauw blauw of lichtbruin baaien ondergoed, met witte beenen knoopen, komen aan de streep, na met onnoemelijke zorg de ‘reedens’ geprobeerd te hebben, en beginnen dan eerst een paar kleine cirkeltjes te rijden, dan poetsen ze de sneeuw van de schaatsen, krassen zich goed op de streep vast en beginnen elkander te begluren. Daar gaan ze af, doch de dikke figuur in de midden bromt iets als ‘ho’ en ze komen weer terug. Na elkaar een keer of wat geplaagd te hebben, jakkeren ze weg en de overslaande vlag geeft aan wie gewonnen heeft. Eindelijk, 's middags laat, is 't beslist. Bij de laatste ritten is het hoe langer hoe voller geworden. Dan ziet men nog eens voor de laatste maal het wilde geweldige schokken van Pieter Bruinsma's breede schouders, of het prachtige vaste klauwen van Hanje en dan schetteren de fanfares en onder de toonen der dichtomstuwde muziek, schuifelt een enorme menschenmassa stadwaarts. De optocht! Onder de eereboog door, toegejuicht door de menigte.

Op http://www.friesscheepvaartmuseum.nl/nl/zoeken-in-de-collectie/indeling/detail/start/2/trefwoord/Hoofdcategorie/IJssport/trefwoord/Trefwoorden/Heerenveen is een Hardrijderijlijst van IJsclub Thialf te Heerenveen te zien waarop namen van schaatsers - onder wie Klaas Hanje, met daarachter hun woonplaats, leeftijd, jaar waarin ze voor het eerst aan een wedstrijd meededen en aantal gewonnen prijzen.

Een deskundige spreekt in een artikel in Trouw van vandaag over Neurologische Kortsluiting bij Kemkers: "Neurologisch is het allemaal goed te verklaren dat het dinsdag mis ging bij schaatscoach Gerard Kemkers op de 10 kilometer. Kemkers was koud klaar met het analyseren, uitrekenen en opschrijven van de tijd van Sven Kramer's Zuid-Koreaanse concurrent Seung-Hoon Lee, toen hij zich alweer moest focussen op de baan. Hierdoor ontstond er een soort kortsluiting tussen beide hersenhelften. Het nadenken over de cijfers deed hij namelijk met de linker en het kijken met de rechter hersenhelft. ,,Daar is iets misgegaan'', opperde neuropsycholoog Erik Scherder van de Vrije Universiteit Amsterdam woensdag als een mogelijke verklaring. Volgens Scherder is het heel begrijpelijk dat Kemkers die vergissing heeft gemaakt. Mannen kunnen eenmaal niet goed meerdere dingen tegelijk doen."

Uit De Volkskrant, december 1995, interview Ingrid Paul, destijds coach van Neal Marshall.

Okay, eerlijk is eerlijk, dat Neal vorig jaar het wereldbeker-klassement op de 1500 won vóór Ritsma, dat was toch wel leuk.' Ingrid Paul die Neal Marshall de weg wijst langs de mondiale ijsbanen. Wereldkampioen alround zal hij niet worden, al vindt hij zelf dat je nooit never mag zeggen, maar op de mijl is hij stellig van plan grensverleggende prestaties te verrichten. Eind vorig seizoen klokte hij in Calgary 1.51,34, slechts vijfhonderdste boven het wereldrecord van Koss, en drie weken terug opende hij het nieuwe seizoen met 1.51,84. Of hij sneller had gekund? 'Ik maakte een fikse misslag, dus een perfecte race was het zeker niet.'

Bescheiden waren tot dan zijn prestaties en fraai de verhalen over zijn overgrootvader Klaas Hanje die als kortebaanschaatser in de winter van 1890/'91 een fortuin vergaarde. Bij de Prince George Speedskating Club, opgericht door moeder Afke Hanje die dertig jaar geleden uit Drachten emigreerde, mochten de broers Steve, Mike, Neal en Kevin de familietraditie voortzetten. Schaatsen deden de broertjes Marshall aanvankelijk op ijshockeybanen, aangezien de temperatuur in de Rockey Mountains 's winters niet uitnodigt langdurig op een buitenbaan te vertoeven. 'Daarom is shorttrack in Canada een veel grotere sport dan langebaanschaatsen.' Zes jaar terug zegde Marshall het rodeo-schaatsen niettemin vaarwel. 'Bij shorttrack kun je de beste zijn en toch niet winnen.' Soms komen de ervaringen van vroeger nog van pas, zoals vorige week in Berlijn waar hij op miraculeuze wijze na een slippertje op de been bleef. 'Bij shorttrack ontwikkel je geweldige reflexen en je leert er goeie bochten rijden.' Langebaanschaatsen is echter 'eerlijke competitie' en in Calgary lonkte bovendien de Olympic Oval, overblijfsel van de Winterspelen van 1988 en faam genietend als de snelste 400-meterbaan ter wereld. De nationale selectie kreeg Calgary als thuisbasis en in 1989 mocht Neal Marshall, getalenteerd stayer uit British Columbia, zich bij de nationale elite voegen. Als bewijs daarvan reed hij drie jaar later bij de Olympische Spelen in Albertville twee maal naar een 26ste plaats, op zowel de vijf als tien kilometer. Dat de mijl hem minder plezier schonk werd bevestigd met een 36ste eindklassering. Bijna vier jaar later is Neal Marshall echter een van de beste milers ter wereld. Een verklaring kan hij zelf niet bedenken. 'Het gebeurde gewoon.' Volgens trainster Ingrid Paul is het allemaal niet zo toevallig. Drie jaar terug werd zij benoemd tot coach van de Canadese allround-selectie, waarin zich de 23-jarige Neal Marshall bevond. Een groot talent, stelde ze vast, maar wel een die het jarenlang zonder een goed onderlegde schaatstrainer had moeten rooien. 'Wat ze deden kon je moeilijk topschaatsen noemen.' Paul: 'Om van iemand een goeie stayer te maken, dat kost tijd, jaren. Bij een talent van achttien heeft dat zin, maar bij Neal zag ik het nut er niet meer van in. Hij was al 23. Hij zal een redelijke vijf kilometer kunnen rijden, maar winnen nooit. Op de 1500 meter kun je sneller progressie boeken. En met het talent van Neal is de keus toch logisch.'

Uit Het Kontakt, lokale krant voor de Alblasserwaard e.o. http://www.hetkontakt.nl/vrije-tijd/8108/van-klaas-renes-tot-shani-davis.html

Klaas Hanje werd in 1891 de eerste Nederlandse allroundkampioen. Toen moesten er twee 500 meters en twee 1500 meters worden afgewerkt.”

De tijden moet Vermeulen opzoeken. “Zijn snelste 500 meter reed hij in 52.20 en als beste 1500 metertijd noteerde Hanje 3.28.80.

En zelfs staat Klaas Hanje genoemd op een website metSpeeed skating results from 1887 to date http://www.skateresults.com/skaters/klaas_hanje

Toen ik op internet naar een portret zocht van Klaas Hanje, vond ik foto van zijn zoon Kornelis, mijn pake Kees, die per abuis Klaas wordt genoemd in het volgende krantenartikel: http://www.doopsgezindjoure.nl/bestanden/KeesHanje100JC.pdf